ISSN : 2992-7099

Pojpoj Chan

Sebastián Guzmán Luna Sebastián Guzmán Luna

Sebastián Guzmán Luna

Originario del pueblo indígena Tenejapa, Chiapas. Hablante de la lengua tseltal.

22 junio, 2023

K’alal la te bit’il pastajel to a’ te balamilalej. Aylaj mamal pojpoj chan te xekel  te’ a te ta banti ora ya’tik  ya xcha’ybel te ja’ ta banti Yochibej.

Ta k’alalaj te bit’il ya yak’ te tulan ja’alej,  sjoyob la ya xlajik ta nojelal ja’  te yajwalul te Yochibej.

K’alal laj tsi te bit’il ya stij sba te mamal pojpoj chanej, ya la xnik ta mel te balamilal yuun ek’ej, sok la chikan ta mel wo’cho’chet ta k’axel  ta a’yel te bit’il ya stij sba ta yutil te xabej.

Jich la jun k’alil  laj syom sbaik te yajwalul te lum, te bit’il k’alal uts ta mel te ja’alej, ba la baj spujbejik yai’ te’. Xchanimaj k’awloj tolaj jichuk chawuk.  Jich la’ bajt ta anel te mamal poj poj Chanej. Jich mayuk’  ba’ yaj xlajikix yatik’ ta nojelal ja’ te yajwalul te Yochibe.  Ja’ yu’un te’ bit’il ya x-ochbel te ja’ ta xabe, mayukla chikan ya xbajt.

 

LA GRAN SERPIENTE DE PETATE

Dicen que cuando la tierra fue recién creada había una gran serpiente en la cueva de Yochib (1),  donde hay una caída de agua en la actualidad.

Cada vez que llovía demasiado, los habitantes de ese lugar sufrían severas inundaciones.

Cuando la enorme serpiente se movía, se escuchaban los crujidos dentro de la cueva y la tierra temblaba.

Un día, en pleno diluvio, los habitantes, hartos de aquella situación, decidieron ir a aporrear a la serpiente con un palo. Se escuchó como si hubiera caído un trueno.

Es por eso que hoy, en esa cueva, una vez que entra el agua ya nadie sabe dónde sale, porque la gran serpiente, se fue de ahí. Desde entonces, el pueblo de Yochib, ya no sufre inundaciones.

 

Nota

(1) Yochib, palabra tseltal que significa “entrada” por su colindancia con tres municipios: Tenejapa, San Juan Cancuc y Oxchuc.

Deja un comentario

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *

one × 5 =